2023 in vogelvlucht

Onrust in de wereld lijkt inmiddels een vast gegeven. De oorlogen in Oekraïne en elders in de wereld en de schommelingen in de energiemarkt hebben een merkbare invloed op de goederenstromen, zowel in aard als in omvang. Het aantal scheepsreizen is gedaald met ruim 3,6% naar 91.228 en de opbrengsten zijn afgenomen met 1%. Daarnaast zijn de kosten gedaald met 2,6 miljoen euro, waardoor het werkelijke verlies 1,3 miljoen euro lager is dan begroot was. Met veel projecten is gestaag vooruitgang geboekt waardoor Nederlands Loodswezen de dienstverlening verder heeft verbeterd en nieuwe stappen naar een duurzame toekomst zet.

Nieuw systeem voor vaststellen tarieven

Door de invoering van de Wet actualisatie markttoezicht registerloodsen (Wamr) werden de loodsgeldtarieven anders dan voorheen bepaald. Bij een stijging van het geraamde aantal te loodsen scheepsreizen was niet langer het cost plus-systeem van toepassing, maar het price cap-systeem. Bij een dalend aantal reizen bleef cost plus de basis.

In 2023 gold voor het eerst de price cap-berekening voor de vergoeding van de loodsactiviteiten. De Autoriteit Consument & Markt stelde de tarieven 2023 vast op basis van de tarieven 2022, verhoogd met een loon-prijsindex en verlaagd met een korting van 2% voor een verwachte efficiencyverbetering.

Het uitgangspunt van de berekening was een stijging in het geraamde aantal te loodsen scheepsreizen. Die stijging is niet gerealiseerd en de inkomsten zijn teruggelopen. Ook de veronderstelde schaalvoordelen bleken daardoor niet haalbaar, mede doordat het voor onze organisatie noodzakelijk is om 365 dagen per jaar een hoog serviceniveau met permanente beschikbaarheid te bieden.

Nederlandse Loodsencorporatie (NLc) en haar leden hebben grote zorgen over de uitwerking van de Wamr. De kans is reëel dat we niet uit de kosten komen als de tarieven gebaseerd worden op het price cap-systeem. De verwachting is dat dit gevolgen kan hebben op de kwaliteit van de dienstverlening en dat daardoor schepen in de toekomst, vanwege een price cap-korting, op een loods moeten wachten. De aanzienlijke kosten die zo'n vertraging met zich meebrengt voor een zeeschip, wegen bij lange na niet op tegen de aan het Loodswezen opgelegde korting. Dit geldt niet in de laatste plaats ook voor de overige dienstverleners, de gehele keten en de belasting op het milieu van een wachtend schip. We gaan hierover in overleg met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Loodsplicht Nieuwe Stijl

De ervaringen met de Loodsplicht Nieuwe Stijl (LNS) verschilden per regio. De RLc’s faciliteren binnen LNS de PEC-opleidingen van de kapiteins. PEC staat voor Pilotage Exemption Certificate. Tot tevredenheid van regio Noord is voor schepen op de Eems de maximale breedte verruimd, waardoor de kapiteins van meer schepen in aanmerking komen voor een PEC A-, B-, of C-opleiding. Regio Amsterdam-IJmond merkte weinig effect van LNS, mede omdat de schepen er minder op vaste trajecten varen. In regio Rotterdam-Rijnmond fluctueerde het aantal kandidaten voor de PEC-opleiding.

Projecten voor efficiency en verduurzaming

Een goede en veilige uitwisseling van informatie is essentieel voor Nederlands Loodswezen als schakel in de kwetsbare nautische keten, zowel intern als extern. In diverse regio’s is het Loodswezen een belangrijke partij in samenwerkingsverbanden voor beveiliging van de keten en ketenoptimalisatie, zoals het Gezamenlijk Interactief Dienstverleners Systeem (GIDS) en FERM (als onderdeel van het Port Cyber Resilience Programme) in regio Rotterdam-Rijnmond.

We zijn in 2022 begonnen met het project RADAR (Robotisering, automatisering, digitalisering als resultaat): de implementatie van nieuwe software ter vervanging van de verouderde SAP-software. Dat gebeurde met modules voor HR en Bemanningszaken. De overgang is een enorme klus en een belangrijke les hebben we al geleerd: niet alle afdelingen kunnen een eigen systeem op maat krijgen. In de toekomst zal daarom zoveel mogelijk worden gewerkt met één systeem.

Project Lutine: verduurzamen dankzij IT

IT is een belangrijk instrument voor verduurzaming. In 2023 zijn de afdelingen Vlootbeheer, Varende Dienst en ICT het project Lutine gestart met het doel een Ship performance monitoring-systeem te ontwikkelen. Hiermee willen we emissies van loodstenders monitoren, rapporteren en verifiëren. Data worden 24/7 uitgelezen en maken analyses mogelijk van brandstofgebruik in combinatie met vaargedrag. Zo kunnen we nauwgezet problemen opsporen en oplossen.

Project Lutine is vernoemd naar het goudschip Lutine dat in 1779 zwaar beladen ten onder ging bij Terschelling. Volgens directeur Herman Broers van Nederlands Loodswezen B.V. heeft de organisatie met project Lutine zelf goud in handen: “We kunnen met de data heel nuttige dingen doen, ook indirect."

Werken bij het Loodswezen

De interesse voor een opleiding op de zeevaartscholen blijft afnemen. Daarnaast stoppen mensen in de zeevaart eerder met varen. Gemiddeld blijven afgestudeerden zeven jaar werkzaam op zee waarna ze uitstromen richting de wal. Werving van nieuwe loodsen krijgt hierdoor hoge urgentie, zeker nu in een aantal regio’s loodsen vlak voor hun pensioen staan.

Voor de werving van nieuwe loodsen en medewerkers heeft Nederlands Loodswezen baat bij een goede zichtbaarheid en bekendheid in de samenleving. In 2023 heeft het laten zien waar Nederlands Loodswezen voor staat tijdens de Wereldhavendagen en de vlootschouw voor Koningsdag (regio Rotterdam-Rijnmond), de Havendagen North Sea Port en Rescue Zeeland (regio Scheldemonden), en tijdens de nautische ontbijten, lunches, Maritieme Rijsttafel en Zeehavendagen Ijmuiden (regio Amsterdam-IJmond).

Zichtbaarheid Loodswezen

Het Loodswezen vergrootte in 2023 haar zichtbaarheid in het hbo-, vwo- en wo-onderwijs. Ze gaven gastcolleges en ontwikkelden samen met de onderwijsinstellingen nieuwe opleidingen voor een baan bij het Loodswezen.

Incidenten

Voor het eerst sinds 1988 kreeg Nederlands Loodswezen te maken met een noodlottig ongeval, waarbij een van onze stuurmannen om het leven kwam. De schok over dit drama was binnen en buiten het Loodswezen groot. Samen met de nabestaanden gingen veel van onze medewerkers door een periode van rouw en deelden zij in een speciale bijeenkomst hun verdriet en zorgen.

De onderzoeken van het Openbaar Ministerie en de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar het ongeval lopen nog. Het interne onderzoek is afgerond. Ondanks het drama is de conclusie dat de veiligheid van de (be)loodsactiviteiten op een hoog niveau staat.

“Dit zien we als een absolute ‘wake-up call’. Ook al hebben we alle maatregelen genomen, we kunnen nooit alle risico’s uitsluiten”, benadrukt voorzitter Robert de Jonge van regio Amsterdam-IJmond.

Begin juli liep de tender '' Lacerta' aanzienlijke schade op tijdens het afhalen van een loods bij zeer slechte weersomstandigheden. Daarbij vielen gelukkig geen gewonden.

Eind november kreeg de 'Perseus' op de Noordzee te maken met een totale black-out waarna het schip een aantal uren stuurloos was. De kustwacht, de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) en Multraship schoten te hulp en brachten de bemanning en het schip veilig naar de wal.

Beroepspensioenregeling voor registerloodsen

NLc verzorgt als beroepspensioenvereniging de pensioenregeling voor actieve en inactieve loodsen. De uitvoering van de pensioenregeling is ondergebracht bij de Stichting Beroepspensioenfonds Registerloodsen (BPL). In het kader van de nieuwe Wet toekomst pensioenen heeft NLc een transitieplan opgesteld dat vrijwel unaniem door de beroepspensioenvereniging is aangenomen. Als een van de eerste fondsen heeft BPL het nieuwe pensioenplan getoetst op uitvoerbaarheid en daarna overhandigd aan De Nederlandsche Bank.

Beheersing fiscale en financiële risico’s

De organisaties van Nederlands Loodswezen maakten in 2023 een aantal nieuwe afspraken met de Belastingdienst in een convenant horizontaal toezicht. Transparantie en wederzijds vertrouwen staan in dit convenant centraal. De Belastingdienst stemt het toezicht af op de kwaliteit van onze interne organisatie en de beheersing van risico’s.
Nederlands Loodswezen heeft het derivatenbeleid vervangen door een meer omvattend treasurystatuut. In dit statuut staan duidelijke richtlijnen voor het sturen en beheersen van de financiële vermogenswaarden, geldstromen, posities en risico’s, en de verantwoording hiervoor.
Nederlands Loodswezen geeft met het Treasurystatuut ook invulling aan de eisen van het Normenkader Financieel beheer en toezicht.
De frauderisicoanalyse hebben we in 2023 vervangen door een integriteitsrisicoanalyse waarbij de scope is uitgebreid met privacy- en cyberrisico’s.