2022 in vogelvlucht

Corona had in 2022 wereldwijd nog steeds een negatieve invloed op de economie. Daarnaast kregen we te maken met oorlog in Oekraïne, spanningen tussen de VS en China en in Nederland toenemende inflatie en een energiecrisis. Alles bij elkaar was het, kortom, een bewogen jaar, met forse bedreigingen voor de economie en voor ons werk. Toch hielden we in deze turbulente tijden onze dienstverlening op peil en maakten we in 2022 zelfs meer reizen dan geraamd.

Manoeuvreren binnen beperkingen

In het begin van 2022 moesten we nog steeds manoeuvreren binnen de beperkende coronamaatregelen. De procedures waren bekend van het jaar daarvoor, dus we waren inmiddels beter ingespeeld op deze bijzondere situatie. Omdat ook loodsen en medewerkers van de varende dienst en op kantoor werden getroffen door corona, was het soms passen en meten om de roosters vol te plannen en de dienstverlening in stand te houden. Dankzij de inzet van alle betrokkenen is dat goed gelukt. In de zomer van 2022 hebben we voor de sector 'Loodswezen' maatregelen gedefinieerd voor het geval een nieuwe pandemie zich in het najaar zou voordoen. Gelukkig hebben we deze sectormaatregelen niet hoeven gebruiken.

Onzekerheid als gevolg van de oorlog

De oorlog in Oekraïne had veel impact. We kregen al snel te maken met sancties die door de overheid werden ingevoerd. Ook stonden onze collega's in persoonlijk contact met Oekraïense en Russische bemanningsleden van schepen. Zij werden soms geconfronteerd met de lastige (thuis-) situaties waar mensen door de oorlog in terecht komen.

De havens hadden te maken met een afname van het containervervoer. Daar stond tegenover dat er meer schepen met kolen en LNG naar de havens kwamen, omdat er minder gas per pijpleiding naar Nederland kwam. De stijging van de olieprijzen in 2022 leidde bovendien tot meer oliehandel en dus meer olieschepen in de havens. Alles bij elkaar hebben we in 2022 meer reizen geloodst dan geraamd en lag ook de omzet hoger dan begroot. Dat betekent niet dat alle zorgen weg zijn. De toestand in de wereld is nog steeds onzeker en met name het containervervoer is nog lang niet terug op het niveau van drie jaar geleden.

Zeesluis IJmuiden

Op 26 januari 2022 opende koning Willem-Alexander de nieuwe zeesluis in IJmuiden, de grootste ter wereld. Omdat er met elke schutting vanuit zee veel zout water het Noordzeekanaal binnenstroomt, heeft het havenbedrijf vooralsnog het aantal schuttingen per dag moeten limiteren. Door schepen slim te clusteren, lukt het om met zeven schuttingen per dag het verkeer af te handelen. In de tussentijd wordt er gewerkt aan een oplossing om het binnenkomende zoutwater weer terug te leiden naar zee. Het is de verwachting dat het systeem in het derde kwartaal van 2024 gereed is. Dan kan de schutcapaciteit van het sluizencomplex weer volledig worden benut.

Ferry Eemshaven-Kristiansand

Op 1 april 2022 is de vaste veerverbinding van Holland Norway Lines (HNL) tussen de Eemshaven en Kristiansand in Noorwegen in gebruik genomen. Er zijn drie afvaarten per week, die zowel ingaand als uitgaand worden geloodst.

Meer werk door de toename van LNG-transport

Om minder afhankelijk te worden van de toevoer van gas uit Rusland, is er in 2022 een versnelling gekomen in de toepassing van LNG, dat omgezet kan worden in vloeibaar gas. In diverse Nederlandse havens worden voorzieningen getroffen om de komst van veel meer LNG-schepen te faciliteren. De aanvoer van LNG levert het Loodswezen extra werk op. Op de Maasvlakte bij Rotterdam staat al een grote LNG-terminal en over een tweede wordt inmiddels gesproken. Dat kan een drijvende terminal worden, zoals in de Eemshaven is gerealiseerd. Daar is sinds september 2022 de Golar Igloo in bedrijf, een drijvende buffer-unit die LNG kan omzetten naar gas. De ingebruikname van deze terminal heeft een relatief grote impact op onze dienstverlening, want er moeten twee loodsen op LNG-carriers zitten, zowel binnenkomend als uitgaand. Als derde Nederlandse LNG-zeehaven zijn Vlissingen en Terneuzen in beeld. Eind 2022 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden. Nederlands Loodswezen neemt deel aan diverse werkgroepen en studiegroepen om te kijken of dat op korte termijn te realiseren is.

Duurzaamheid op de wal en op het water

Om onze kantoren duurzamer te maken, passen we zonnepanelen en ledverlichting toe, vergroenen we de installaties en verbeteren we de isolatiewaarde van de panden. Daarnaast maken we zoveel mogelijk gebruik van elektrische auto’s bij het taxivervoer van de loodsen. In Vlissingen hebben we een walvoorziening gerealiseerd, zodat onze grote loodsvaartuigen, als ze aan de kade liggen, kunnen worden aangesloten op walstroom. Dat levert een aanzienlijke besparing van CO₂-uitstoot op.

De meeste uitstoot is echter afkomstig van onze vloot. We werken er hard aan om ook deze uitstoot te verminderen, maar de technische oplossingen daarvoor zijn vooralsnog niet beschikbaar. Samen met het Maritime Research Institute Netherlands (MARIN) en scheepswerf Damen onderzochten we in 2022 welke brandstoffen voor onze vloot geschikt zijn en wat de voor- en nadelen zijn van diverse soorten brandstoffen. Ook aan de voorbereiding van de vervanging van onze Discovery-klasse door M-klasse tenders hebben we in 2022 veel aandacht besteed. We zorgen ervoor dat deze nieuwe tenders later omgebouwd kunnen worden om eventueel te varen op een alternatieve brandstof. We hebben al een aanzienlijk lichtere tender laten bouwen - de ‘Mira’ - om het gebruik van brandstof te beperken. In 2022 is het contract voor de vervolgserie van de ‘Mira’ getekend.

Onze inzet levert elders besparing op

Onze belangrijkste bijdrage aan het terugbrengen van CO₂-uitstoot ligt in het optimaliseren van de logistieke keten. Als wij ons werk vlot en efficiënt kunnen doen, besparen met name de zeeschepen die we loodsen veel meer CO₂ dan we ooit kunnen uitsparen met de vloot van Nederlands Loodswezen. Om meer besparingen te realiseren, werken we in de regio's nauw samen met vaarwegbeheerders en andere nautische dienstverleners. Het gaat daarbij vooral om het koppelen van ICT-ondersteuning en het maken van scherpere planningen. Wanneer zeeschepen exact en ruim op tijd weten wanneer zij op de loodskruispost bediend worden, kunnen zij tijdig de meest economische snelheid aanhouden. De besparing op diesel - en dus op CO₂-uitstoot - doordat een zeeschip een uur minder vaart, is een veelvoud van wat wij met onze vloot in een week verbruiken. Door de verwachte aankomsttijd (ETA) en de gewenste aankomsttijd op de ligplaats op elkaar af te stemmen, kan de loods tenslotte de meest efficiënte vaart hanteren die zorgt voor een optimale ketenwerking.

Hechtere samenwerking

Om de keten efficiënter te maken, werken we steeds hechter samen met andere nautische dienstverleners. Wij zorgen dat er loodsen zijn, de sleepdiensten leveren sleepboten, de vastmaakbedrijven leveren mensen die de schepen vastleggen en de agentschappen zijn verantwoordelijk voor hun deel van de voorbereidingen. Er is zeker nog winst te behalen door die handelingen beter op elkaar te laten aansluiten. Elke regio heeft daarbij zijn eigen dynamiek en zijn eigen uitdagingen.

De regio’s nemen actief deel aan elk initiatief dat de samenwerking kan verbeteren. Zo participeren we in het Scheldegebied in het Haven Neutraal Platform (HNP) en in Rotterdam in het project Just-In-Time, een initiatief van de divisie Havenmeester. Daarbij gaat het in de eerste plaats om het terugdringen van de wachttijd van zeeschepen door verder vooruit te plannen. In de regio Scheldemonden werken wij nauw samen met onze Vlaamse collega's, omdat de afhandeling van schepen zowel aan het Nederlandse als aan het Vlaamse systeem moet voldoen. We hebben zelfs een collectief inzetsysteem met het Vlaams Loodswezen en maken in onderling overleg gebruik van beide vloten. In de Eemshaven hebben we soortgelijke afspraken met onze Duitse collega's. Op reizen van Borkum naar Westereems willen we één tender gebruiken in plaats van zowel een Duitse als een Nederlandse tender.

Wet Actualisatie Markttoezicht Registerloodsen (Wamr)

Sinds 1 januari 2022 is de Wamr van kracht. Voor de dagelijkse praktijk van onze dienstverlening heeft de wet geen grote veranderingen gebracht. Wel moeten we als organisatie nu beschrijven en verantwoorden hoe we in onze bedrijfsvoering het juiste evenwicht bewaren tussen efficiency, productiviteit en kwaliteit. Om deze balans beter in zicht te krijgen, hebben we een waardecreatiemodel ontwikkeld. Ook hebben we als gevolg van de Wamr in de eerste helft van 2022 het kostentoerekeningsysteem aangepast. Dit systeem is de grondslag voor onze tariefberekening. In augustus heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) instemming op het aangepaste kostentoerekeningsysteem verleend en vervolgens hebben we ons tariefvoorstel 2023 berekend en ingediend. In december 2022 heeft de ACM de tarieven 2023 vastgesteld.

Evaluatie van Loodsplicht Nieuwe Stijl (LNS)

Op 1 januari 2021 is de nieuwe loodsplichtregelgeving (LNS) in werking getreden. In opdracht van het Ministerie van IenW heeft bureau TwynstraGudde in 2022 een onderzoek gedaan naar de eerste ervaringen met deze regelgeving. Onvolkomenheden in de huidige wetgeving worden opgelost. In de wet zijn mogelijkheden opgenomen om te 'experimenteren' met alternatieve regelgeving. Nederlands Loodswezen heeft in de evaluatie aangegeven dat het ongewenst te vinden als die mogelijkheden verruimd worden. Maar de periode sinds de invoering van LNS is te kort om verder iets steekhoudends te kunnen zeggen over de impact van de wet.

Risicomanagement

Op centraal niveau hebben we in 2022 ons informatiebeveiligingsbeleid naar een hoger niveau getild en gereed gemaakt voor ISO-certificering. Met een complete penetratietest – uitgevoerd door een externe partij – hebben we onderzocht hoe goed we op dit moment beveiligd zijn. Dat hielp om aandachtspunten op tafel te krijgen, maar ook om meer bewustzijn te creëren bij medewerkers. Daarnaast hebben alle entiteiten het afgelopen jaar de strategische keyrisico’s geëvalueerd en de risicomatrix opnieuw vastgesteld. Er zijn geen grote verschuivingen of aanpassingen ten opzichte van vorig jaar.

Mensen werven

Onze kraamkamer is de koopvaardij, maar er stromen steeds minder mensen in op de zeevaartscholen. Op de langere termijn kan dat een probleem worden. We hebben daarom in 2022 een landelijk coördinator instroom benoemd voor het aantrekken van nieuwe loodsen. Die gaat ons werk beter onder de aandacht brengen en de contacten met opleidingen aanhalen. In de meeste regio’s werken we al samen met hogescholen en mbo-instellingen. We geven gastcolleges en bieden studenten de mogelijkheid om bij ons kennis te maken met de praktijk, door mee te varen of door een snuffelstage. Op die manier proberen we studenten te enthousiasmeren voor een baan als registerloods.

Nieuwe Sluis Terneuzen

Het afgelopen jaar is er hard gewerkt aan het nieuwe sluizencomplex in Terneuzen. Het is een cruciale schakel in de Seine-Schelde-verbinding en wordt waarschijnlijk in 2023 operationeel. Nederlands Loodswezen heeft actief meegedacht en meegewerkt tijdens de voorbereidingen. Met de komst van de Nieuwe Sluis Terneuzen kunnen grotere zeeschepen door het Kanaal Gent-Terneuzen tot aan de haven van Gent varen. Dat vergroot de dynamiek in deze regio en betekent voor Nederlands Loodswezen een structurele toename van onze activiteiten.

Vorige Over dit verslag Volgende Vooruitblik 2023